ملاسما یک بیماری پوستی است که به صورت لکه های قهوه ای یا خاکستری آبی یا لکه های کک و مک در قسمتهای مختلفی از بدن ایجاد می شود. ملاسما از جمله بیماری هایی است که معمولا در دوران بارداری رخ می دهد. زمانی که سلولهای پوستی بیش از حد در زمینه ساخت رنگ پوست فعالیت می کنند. این عارضه پوستی کاملا بی خطر است و روش های مختلفی برای درمان آن وجود دارد و معمولا بعد از چند ماه از بین می رود.

ملاسما چیست و از نظر ظاهری چه شکل است؟

ملاسما یک بیماری شایع پوستی است. زمانی که شما به ملاسما مبتلا می شوید، لکه های قوه های روشن یا تیره و یا خاکستری روی قسمت های مختلف پوست، به خصوص پوست صورت نمایان می شود. از نظر ظاهری ، این لکه ها یا به صورت نقطه ای و یا به صورت مسطح ایجاد می شوند. صورت، از جمله گونه ها، لب بالایی و پیشانی و همچنین ساعد رایجترین قسمتهای بدن هستند که درگیر ملاسما می شوند.

گاهی اوقات ملاسما، ماسک حاملگی نیز نامیده می شود، زیرا اغلب زنان را در دوره بارداری تحت تاثیر قرار می دهد. ملاسما معمولاً با گذشت زمان تیره و روشن می شود، اغلب در تابستان بدتر و در زمستان بهتر می شود.

ملاسما بیشتر در کدام قسمت بدن ایجاد می شود؟

ملاسما بیشتر روی گونه ها، بینی، چانه، بالای لب فوقانی و پیشانی ظاهر می شود. با این حال گاهی اوقات بازوها، گردن و کمر فرد را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.در واقع، ملاسما می تواند هر بخشی از پوست شما را که در معرض نور خورشید قرار می گیرد، تحت تاثیر قرار دهد.به همین دلیل است که علائم این بیماری معمولا در تابستان شدت می یابند.

چند درصد افراد به ملاسما مبتلا می شوند؟

ملاسما یک اختلال پوستی بسیار شایع به خصوص در بین زنان باردار است؛ به گونه ای که 15 تا 50 درصد زنان باردار به آن مبتلا می شوند.بین 1.5 تا 33 درصد از افراد ممکن است به ملاسما مبتلا شوند که بیشتر در دوران بارداری و به ندرت در دوران بلوغ رخ می دهد. به طور کلی میتوان گفت که این اختلال پوستی در زنان بین 20 تا 40 سال بسیار رایج است.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به ملاسما هستند؟

افراد با پوست روشن تر نسبت به افرادی که پوست قهوه ای تیره تری دارند یا کسانی که به راحتی برنزه می شوند کمتر به ملاسما مبتلا می شوند. به طور کلی، زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به ملاسما هستند؛ حدود 10 درصد از کسانی که به ملاسما مبتلا می شوند مرد و 90 درصد زن هستند.زنان باردار بیشتر از سایرین به ملاسما مبتلا می شوند.همچنین در صورت مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی و هورمون درمانی احتمالا بیشتر از سایر افراد در خطر ابتلا به این بیماری هستید.

دلیل ایجاد ملاسما چیست؟

پوست اسنان از سه لایه تشکیل شده است. لایه بیرونی اپیدرم، وسط درم و عمیق ترین لایه، زیر پوست است. جالب است بدانید که پوست بزرگ ترین اندام بدن است که حدود یک هفتم از وزن شما را تشکیل می دهد. وظیفه اصلی پوست، محافظت از دیگر اندامهای بدن، مانند از استخوان ها، ماهیچه ها، اندام ها و هر چیز دیگری در برابر سرما، میکروب ها، نور خورشید، رطوبت، مواد سمی، آسیب و … است. پوست همچنین به تنظیم دمای بدن، جلوگیری از هیدراتاسیون و گرمازدگی کمک میکند. اپیدرم حاوی سلول هایی به نام ملانوسیت است که رنگ تیره (رنگدانه) به نام ملانین را ذخیره و تولید می کند.در پاسخ به نور، گرما یا اشعه ماوراء بنفش یا تحریک هورمونی، ملانوسیت ها ملانین بیشتری تولید می کنند و به همین دلیل پوست شما تیره می شود.

به طور ملی دلایل ایجاد ملاسما را میتوان در دو دسته قرار داد: تشعشع، خواه اشعه ماوراء بنفش، نور مرئی، یا نور مادون قرمز (گرما) و هورمون ها. اشعه ماوراء بنفش و مادون قرمز خورشید از جمله مواردی هستند که به این عارضه شدت می بخشند.

سایر علل احتمالی ملاسما عبارتند از:

• داروهای ضد تشنج
• درمان ضد بارداری (کنترل بارداری) – ملاسما در افرادی که از قرص های ضد بارداری خوراکی حاوی استروژن و پروژسترون استفاده می کنند مشاهده شده است.
• استروژن/دی اتیل استیل بسترول – دی اتیل استیل بسترول نمونه آزمایشگاهی (ساخت بشر) از هورمون استروژن است. اغلب در درمان سرطان پروستات استفاده می شود.
• ژنتیک – در حدود 33 تا 50 درصد از افرادی که به ملاسما مبتلا شده اند، سابقه خانوادگی وجود داشته است. به عنوان مقال، اکثر دوقلوهای همسان هر دو ملاسما دارند.
• کم کاری تیروئید
• لامپ های LED– ملاسما ممکن است به دلیل لامپ های LEDتلویزیون، لپ تاپ، تلفن همراه و تبلت شما ایجاد شود.
• بارداری –  مطالعات نشان میدهند که افزایش سطح استروژن، پروژسترون و هورمون های محرک ملانوسیت در سه ماهه سوم بارداری نقش مهمی در ایجاد ملاسما ایفا می کند.
• هورمون ها – هورمون هایی مانند استروژن و پروژسترون ممکن است در برخی افراد منجر به ایجاد ملاسما شوند. به عنوان مثال زمانی که زنان یائسه پروژسترون دریافت می کنند، ملاسما ایجاد می شود.
• آرایش (لوازم آرایشی) – برخی از لوازم آرایشی می توانند باعث ایجاد واکنشی شوند به نام واکنش فوتوتوکسیک شوند.
• داروهای فوتوتوکسیک (داروهایی که شما را به نور خورشید حساس می کنند) – این داروها شامل برخی از آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، دیورتیک ها، رتینوئیدها، داروهای هیپوگلیسمی، داروهای ضد روان پریشی و برخی داروهای دیگر است.
• محصولات مراقبت از پوست – محصولاتی که موجب تحریک پلاسما می شوند، شانس شما را برای ابتلا به ملاسما افزایش می دهند.
• صابون ها – برخی از صابون های معطر باعث ایجاد ملاسما یا بدتر شدن آن می شوند.
• برنز کردن پوست – اشعه ماوراء بنفش تولید شده توسط دستگاه های برنزه به پوست شما آسیب می رساند، به همان اندازه که اشعه ماوراء بنفش خورشید به پوست شما آسیب می رساند و گاهی اوقات بدتر.

آیا غذاها در ایجاد ملاسما یا شدت گرفتن آن تاثیرگذار هستند؟

در حال حاضر هیچ غذا یا نوشیدنی توسط متخصصان شناخته نشده است که به طور مستقیم باعث، درمان جادویی یا بدتر شدن ملاسما شود.با این حال، برای اینکه پوست خود را به طور کلی سالم نگه دارید، رژیم غذایی سالم شامل غذاهای غنی از ویتامین D را امتحان کنید:

• شیر بادام.
• تخم مرغ
• گوشت.
• شیر.
• قارچ.
• ماهی روغنی.
• آب پرتقال.
• ماست.

 چرا زنان در دوران بارداری به ملاسما مبتلا می شوند؟

در زنان باردار سطح هورمون های استروژن و پروژسترون افزایش می یابد. بر اساس مطالعات انجام شده، تغییرات سطح هورمون در بدن افراد به خصوص زنان در دوران بارداری موجب ایجاد ملاسما می شود. اما در بسیاری از موارد این رنگ تیره ایجاد شده به خودی خود از بین میرود.

انواع ملاسما چیست؟

بر اساس عمق نفوذ رنگدانه، انواع ملاسما به سه دسته تقسیم می شود. برای تعیین عمق رنگدانه از لامپ Wood’sکه نور سیاه ساطع می کند، استفاده می شود. بنابراین انواع ملاسما عبارت هستند از:

• اپی درمال (Epidermal): ملاسما اپیدرمی دارای رنگ قهوه ای تیره با مرز مشخص است. این نوع ملاسما، در زیر نور سیاه کاملا مشخص است و در بسیاری از موارد به خوبی به درمان پاسخ می دهد.
• درمال (Dermal):ملاسما درمال دارای رنگ قهوه ای روشن یا مایل به آبی با حاشیه کمرنگ است. این نوع ملاسما در زیر نور سیاه به وضوح مشخص نیست و به خوبی به درمان پاسخ نمی دهد.
• ملاسمای ترکیبی (Mixed melasma): ملاسمای ترکیبی که در میان انواع ملاسما شایع تر است، دارای لکه های آبی و قهوه ای است و زیر نور سیاه الگوی ترکیبی دارد و تا حدی به درمان پاسخ می دهد.

آیا ملاسما سرطان زا است؟

به طور کلی ملاسما سرطان زا نیست و در گذر زمان به سلول های سرطانی هم تبدیل نمی شود. با این حال،  برخی از سرطان های پوستی ممکن است شبیه ملاسما باشند، بنابراین مراجعه به متخصص پوست اغلب برای تشخیص صحیح توصیه می شود.

آیا ملاسما دائمی است؟

به طور معمول عمر ملاسما سه ماه یا بیشتر است. برخی از افراد سال ها یا تمام زندگی خود با ملاسما دست و پنجه نرم میکنند. با این حال برخی افراد هم برای مدت زمانی کوتاه به ویژه در دوران بارداری به این عارضه پوستی مبتلا می شوند.

آیا ملاسما دردناک است؟

همانطور که گفته شد، ملاسما کاملا بی ضرر است؛ به هیچ وجه دردناک نیست و احساس خارش هم ایجاد نمیکند.

روش تشخیص ملاسما چیست؟

برخی از مطالعات نشان میدهند که افراد مبتلا به ملاسما، با احتمال بیشتری به بیماری تیروئید هم مبتلا می شوند. به همین دلیل ممکن است که برای تشخیص و درمان انجام ازمایش تیروئید تجویز شود. پزشک متخصص پوست برای تشخیص ملاسما از لامپهای مخصوص به نام Woodاستفاده می کند. این لامپ به پزشک برای بررسی تغییرات ایجاد شده در پوست کمک میکند.

گاهی اوقات ممکن است ملاسما با یک بیماری پوستی دیگر اشتباه گرفته شود.برای تشخیص تفاوت بین مشکلات پوستی، ممکن است پزشک بیوپسی انجام دهد، که در آن قسمت کوچکی از پوست شما برداشته و مورد بررسی قرار می گیرد.بیوپسی یک روش سریع و ایمن است که به طور معمول در مطب پزشک انجام می شود.

برای کمک به تشخیص بهتر پزشک، احتمالا باید به سوالات زیر پاسخ دهید:

• چه زمانی متوجه تغییر رنگ پوست خود شدید؟
• تغییر رنگ پوست در کدام قسمت از بدن ایجاد شده است؟
• آیا سابقه ابتلا به ملاسما در خانواده شما وجود دارد؟
• آیا شما باردار هستید؟
• از چه صابون هایی استفاده می کنید؟
• از چه لوازم آرایشی استفاده می کنید؟
• آیا شما اختلالات پوستی دیگری دارید؟

روش درمان ملاسما چیست؟

درمان ملاسما مشکل است. مشابه با سایر بیماری ها، برای درمان ملاسما اول از همه باید دلیل ایجاد آن مشخص شود. نور خورشید، بارداری، ژنتیک و … ؟بسته به فرد، ملاسما ممکن است خود به خود از بین برود، ممکن است دائمی باشد، یا ممکن است در عرض چند ماه به درمان پاسخ دهد. دراکثر موارد ملاسما با گذشت زمان و به خصوص با محافظت در برابر نور خورشید و سایر منابع نور از بین می روند.

اولین کاری که برای درمان ملاسما باید انجام دهید این است که مطمئن شوید این اختلال پوستی را تحریک نمی کنید. بنابراین اگر ملاسما دارید، از موارد زیر اجتناب کنید:

• درمان های هورمونی، به ویژه آنهایی که شامل استروژن هستند.
• پیشگیری از بارداری، به ویژه قرص های ضد بارداری خوراکی حاوی استروژن و پروژسترون.
• نور LEDاز تلویزیون، لپ تاپ، تلفن همراه و تبلت.
• استفاده از لوازم آرایشی که موجب تحریک پوست می شود.
• داروهایی که ممکن است باعث ایجاد یا بدتر شدن ملاسما شوند.
• صابون های معطر
• محصولات مراقبت از پوست که پوست شما را تحریک می کند.
• دستگاه های برنزه

هنگام قرار گرفتن در معرض نور خورشید، حتما از کرم ضد آفتاب با اکسید آهن و SPF 30-50هر دو ساعت یکبار استفاده کنید و همچنین از کلاه لبه پهن استفاده کنید. این کارها ممکن است از بدتر شدن ملاسما جلوگیری کند.

روش دوم برای درمان ملاسما، استفاده از داروهای موضعی است. درمان موضعی با استفاده از مهارکننده های تیروزیناز با توقف تشکیل ملانین (رنگ تیره) از تشکیل رنگدانه های جدید جلوگیری می کند.نمونه هایی از مهارکننده های تیروزیناز و انواع دیگر عبارتند از:

• اسید آزلائیک: این کرم، لوسیون یا ژل دو بار در روز استفاده می شود. استفاده از آن برای زنان باردار بی خطر است.
• هیدروکورتیزون (یک کورتیکواستروئید موضعی): هیدروکورتیزون به محو شدن رنگ ناشی از ملاسما کمک می کند.
• هیدروکینون: این دارو به صورت کرم یا لوسیون استفاده می شود. شبها به مدت دو تا چهار ماه مستقیماً روی لکه های ملاسما بزنید.

بهترین لیزر برای درمان ملاسما

یکی از بهترین لیزرها برای درمان ملاسما لیزر دارای طول موج 1927 یا لیزر تالیوم که تحت عنوان تجاری لیزر فرکسل ساخت شرکت solta medical آمریکا می باشد که در کلینیک رویای آبی موجود هست.

اما نکته مهم این است که قبل از اینکه از لیزر فرکسل برای برای روشن تر کردن لک ملاسما استفاده کنیم باید با تزریق داروهای روشن کننده تحت عنوان مزوتراپی که نوع و غلظت آن توسط متخصص پوست مشخص خواهد شد طی 4 الی 6 جلسه و در فاصله زمانی هر 3 یا 4 هفته یکبار رنگ ملاسما روشن تر و فعالیت ملانوسیت ها یا سلول های رنگدانه ساز پوست کاهش پیدا خواهد کرد که بعد از این جلسات لیزر شروع خواهد شد.

آیا ملاسما به خودی خود از بین می رود؟

بله، ممکن است ملاسما در عرض چند ماه خود به خود از بین برود.با این حال، در دوران بارداری یا مصرف داروهای ضد بارداری هورمونی احتمالاً از بین نمی رود.اقدامات پیشگیرانه مانند اجتناب از قرارگیری در معرض نور خورشید را رعایت کنید تا ملاسما بدتر نشود یا اگر محو شد، از بازگشت آن جلوگیری کنید.

خلاصه مطلب

ملاسما باعث ایجاد لکه های تیره روی پوست، اغلب روی صورت می شود.در حالی که این تغییرات پوستی بی ضرر هستند، برخی افراد ممکن است آنها را آزاردهنده بدانند و در کاهش اعتماد به نفس آنها تاثیرگذار باشد. اگر ملاسما به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد شده باشد، ممکن است که در گذر زمان با به تعادل رسیدن هورمونها از بین بروند. انجام اقداماتی مانند قرار نگرفتن  در معرض نور خورشید با استفاده از کلاه و ضد آفتاب ممکن است به پیشگیری از ملاسما کمک کند.